Elk jaar kijkt de gemeenteraad terug op het jaar ervoor aan de hand van de Programmarekening. Er wordt dan aan de hand van de doelstellingen, financiën (en natuurlijk de politieke ambities van de verschillende politieke partijen) gekeken of de gemeente het “goed heeft gedaan” of dat er nog wel wat verbeterpunten zijn.
De behandeling van de Programmarekening vindt altijd plaats in twee verschillende termijnen. In de eerste termijn mogen alle fracties reageren op het jaarverslag. In de tweede termijn mogen fracties moties of amendementen indienen.
Op donderdag 18 april was de eerste termijn. Onze fractievoorzitter, Boyce de Jong, heeft met name ingezet op bestaanszekerheid. In maximaal 10 minuten spreektijd mocht hij een bijdrage uitspreken over het document waarin verantwoording word gelegd over de uitgaven van ongeveer 450 miljoen euro in het jaar 2023. Komende donderdag (16 mei) komt PvdA met een moties, maar daarover later meer.
Lees hieronder de bijdrage van PvdA:
Voorzitter,
Van alle onderwerpen die je kunt bedenken is het borgen van bestaanszekerheid DE kernwaarde van PvdA. Zonder deze borging staan we echt nergens als maatschappij.
We lezen in deze programmarekening tussen de regels door dat er mogelijk vanaf 2025 gaat worden bezuinigd. Eerder deze week werd bekend dat de VNG en het rijk overeenstemming hebben bereikt. Vanaf 2026 komt er structureel meer geld in het gemeentefonds. Maar ja… wat betekent dat voor 2025? Gaat onze gemeente in 2025 extra bezuinigen of slimme keuzes maken om het jaar door te komen? Voor PvdA is het belangrijk dat er niet getornd wordt aan de bestaanszekerheid van onze inwoners.
Als overheid moeten we borgen dat iedereen mee kan doen in onze samenleving, waarbijh we steeds moeten blijven kijken naar inclusiviteit. Dat betekent dat we naar elkaar omkijken en dat betekent dat we elkaar respecteren en accepteren. Of dat nu gaat om mensen met een fysieke of geestelijke beperking, of dat nu gaat om acceptatie van onze LHBTIQAP+ gemeenschap, of dat nu gaat om het accepteren van inwoners die hier niet geboren zijn, maar wel naartoe zijn gekomen, of dat nu gaat om vluchtelingen die hier veiligheid en een nieuwe toekomst zoeken, of dat het gaat om inwoners die vanuit confessionele of een atheïstische levenswijze mee willen doen: vandaag de dag is het een hele grote opgave om iedereen binnen boord te houden. En toch gaat het in de essentie daar wel om. Diversiteit is iets dat we zouden moeten omarmen en wat we als overheid op z’n minst zouden moeten uitstralen. Op alle facetten.
Op het gebied van werkgelegenheid is het belangrijk om een breed aanbod van werkgevers met een grote variatie aan banen binnen je gemeentegrenzen te hebben. Als gemeente kun je bedrijven stimuleren aansluitend op gemeentelijke doelstellingen meer te doen op bijvoorbeeld duurzaamheid en innovatie, maar ook op inclusief werkgeverschap. PvdA doet hier dan ook een oproep om het aantal beschutte werkplekken flink omhoog te krikken. De streefwaarde in 2023 was 50, maar het werden er 22.
Voor huishoudens met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum heeft de gemeente minimaregelingen. Afgelopen jaar werd er meer gebruik gemaakt van deze regelingen. En ondanks dat je ze eigenlijk niet nodig zou moeten hebben, zijn ze essentieel voor een grote groep inwoners. Het afgelopen jaar werd naar deze zelfde groep inwoners de energietoeslag uitgekeerd. Onze gemeente keerde deze ook uit aan studenten. De fractie PvdA is blij dat onze gemeente daarin ruimhartiger was dan het rijk.
Dan het Edese Noodfonds Bestaanszekerheid: Net als in 2022 is er in 2023 maar mondjesmaat gebruik gemaakt. Vorig jaar hebben we ons hard gemaakt om het noodfonds met een jaar te verlengen. Het blijkt dat het gebruik niet is toegenomen. Het college kondigt nu aan met een voorstel te komen om de middelen op een andere wijze in te zetten. De fractie PvdA kijkt uit naar het voorstel.
Op het gebied van wonen zijn er in het afgelopen jaar wederom stappen gezet. In onze gemeente zijn het afgelopen jaar ruim 700 woningen opgeleverd. En dit is nog maar het begin. Er gaan grote bouwprojecten bijkomen met als doel nog veel meer woningen te bouwen. Dat is hard nodig, omdat onze gemeente groeit als kool. We hebben een grote opdracht en de grote vraag is hoe we dit allemaal op een zo’n duurzaam, groen en inclusief mogelijke wijze gaan doen. We zullen blijvend moeten kijken naar: wat bouwen we, voor wie bouwen we EN waar bouwen we? Er moet worden ingezet op MEER sociale huurwoningen EN meer sociale koopwoningen. We moeten de wachtlijsten voor sociale huurwoningen wegwerken. Het is niet uit te leggen dat jongeren op hun 30ste noodgedwongen thuis moeten blijven wonen. Met het oog op de vergrijzing, moet er wat ons betreft echt goed worden gekeken hoe we ouderen in hun vertrouwde omgeving kunnen laten wonen. Zeker als er de wens is om kleiner te wonen en er mogelijk in toenemende mate gebruik wordt gemaakt van zorg. Om stappen te kunnen maken in de hoeveelheid te bouwen huizen, is het bouwen van flexwoningen wat PvdA betreft een prima oplossing. Daar zou wat ons betreft dan wel helder beleid op moeten komen.
Onze fractie staat voor groene en leefbare wijken. Vanuit ons netwerk ontvangen we signalen dat de leefbaarheid van de hoogbouw in de Dalen in Veldhuizen ernstig achteruit zou hollen. Wij vragen het college deze nadrukkelijk mee te nemen in het ontwikkelingsperspectief van Veldhuizen en Ede-Zuid/Maandereng. Ook ontvangt onze fractie met regelmaat signalen dat onze inwoners zich zorgen maken over het risico op verdwijnen van oude, karakteristieke woningen/gebouwen tegen het licht van de gtote bouwopgave die we als gemeente hebben. Hoe gaan we ervoor zorgen dat onze inwoners zich thuis blijven voelen in onze gemeente? Met het toevoegen van al die extra woningen, in het verlengde van de landelijke opdracht, wordt het wat ons betreft ook tijd dat het rijk gaat leveren voor uitbreiding van openbaar vervoer. College, we willen de elektrische bussen terug!
Op het gebied van zorg zien we dat de gemeente steeds meer inzet op preventie. Dat betekent vooraf een grotere investering, maar die verdient zicht terug door veel lagere kosten later in een zorgtraject. Voor PvdA is het belangrijk dat de patient zelf de regie blijft behouden. De rol van mantelzorgers, onze helden, wordt met de vergrijzing steeds groter. Als gemeente zijn we afhankelijk van de mantelzorgers. Dat betekent ook dat we als gemeente niet alles afschuiven richting hen. Mantelzorgers moeten kunnen blijven rekenen op hulp, zodat iedereen die zorg nodig heeft, deze ook daadwerkelijk krijgt. PvdA sluit zich aan bij de oproep van ChristenUnie over de lobby ten aanzien van de eigen bijdrage in de jeugdzorg.
Op het gebied van maatschappelijke voorzieningen lijkt onze gemeente al jaren te worstelen met hoe we nu om moeten gaan met buurt-, wijk- en dorpshuizen. Er is in de afgelopen jaren geïnvesteerd in nieuwe dorps- en buurthuizen. Anderzijds lijkt er ook echt achterstand te ontstaan bij anderen. Wij hopen dat er bijvoorbeeld een plan komt voor de keuken van De Velder.
Wat betreft onze thuislozen zijn we blij met de maatschappelijke opvang. Wat PvdA betreft slaapt niemand op straat.
Op het gebied van onderwijs lezen we dat het voorkomen van onderwijsachterstand een doorlopend aandachtspunt is. We beschikken over een gratis Voor- en Vroegschoolse Educatie peuterspeelzaal voor ouders zonder kinderopvangtoeslag. Tevens wordt er gewerkt aan een meer inclusievere peuteropvang. Toch is het beoogde bereik van 85% nog niet bereikt. Goed dat dit een blijvend aandachtspunt is, want het is een goede investering.
Mooi om te zien dat er wordt geïnvesteerd in schoolgebouwen in het primair en voortgezet onderwijs. En zoals net in de raad besproken: de investering in onderwijs voor vluchtelingen. Daarmee geven we hen de tools om aan te kunnen sluiten in onze samenleving. Wat betreft het voortbestaan van goed openbaar primair onderwijs, maakt onze fractie zich zorgen.
Kijkend naar volwassen onderwijs, maakt onze fractie zich zorgen over het uitblijven van ontwikkelen inzicht in het werkelijke aantal laaggeletterden. Kan het college aangeven wanneer zij denken dit inzicht wel te hebben?
Naast de bestaanszekerheid-randvoorwaarden zijn er nog andere thema’s die erg belangrijk zijn voor de fractie PvdA: Laat ik beginnen met cultuur. Cultuur bindt en verbindt De pilot van verruimde openingstijden van Cultura is een waar succes. Wij hebben begrepen dat de zondagen tot nu toe meer dan 120.000 extra bezoekers hebben getrokken. Wij zijn trots dat we dit voorstel mede hebben ingediend.
Wat ons betreft wordt er nu nog meer ingezet op verbreding, en dan met name naar de buitendorpen. We hopen dat de combinatie van Culltura, het Cultuurplatform en de Cultuurmakelaar hierop een positieve boost kunnen geven. Op het gebied van cultuur is onze fractie blij dat een meerderheid van de gemeenteraad in heeft gestemd met steun aan Akoesticum. Zij lijken nu in rustiger vaarwater te komen en dat is mooi. Blijft over: het ontbreken van een poppodium in Ede. Ook daar komt wat ons betreft nadrukkelijk naar gekeken.
Ook sport heeft een belangrijk bindend karakter. We zien dat het doel om meer inwoners aan het sporten te krijgen op koers ligt. De voorzieningen, maar ook de dienstverlening van SportService Ede worden gewaardeerd met een 7 of hoger. En dat is mooi, want sporten draagt bij aan een sociaal netwerk EN aan het welzijn in het algemeen.
De energietransitie: Door de beperkende maatregelen op zon- en windenergie vanuit het rijk en de provincie wordt het moeiijk om op de lange termijn onze regionale energie strategie-afspraken te gaan behalen. En daar maken we ons zorgen over. Ede heeft meerdere stappen gezet op het gebied van duurzaamheid, zoals het bevorderen van groene mobiliteit, duurzaam bouwen, subsidies voor zonnepanelen, etc.. toch is er altijd ruimte voor verbetering. Het investeren in hernieuwbare energiebronnen, het verminderen van afvalproductie en het bevorderen van milieuvriendelijk handelen zijn zaken die door onze gemeente wellicht nog nadrukkelijker kunnen worden uitgedragen. Is het college dat met ons eens?
Wat betreft burgerparticipatie komen er soms voorbeelden langs waarvan onze fractie denkt: “nou, dat zou nog wel iets beter kunnen”.
Is het college bereid om standaard feedback op te halen na toepassing van een participatietraject?
En tot slot het WFC.
Onze gemeente zet regionaal in op een gezondere leefomgeving.
Is het een idee om in plaats van de World Food Experience in te zetten op een Regionaal Gezondheids- en Welzijnscentrum? Daarmee kun je de aanwezige voedselexperts combineren met gezondheid en welzijn. Dat lijkt ook te passen binnen de doelstellingen.
Op donderdag 16 mei is de tweede termijn. Dan worden moties en amendementen in de raad besproken en zal daarover worden gestemd. Hierover volgt een nieuw bericht.
