Burgerparticipatie: heldere spelregels!

Geef inwoners de ruimte bij het maken van beleid. Maak vooral helder welke rol de inwoners hebben, wat de ‘spelregels’ zijn en wat er met de inbreng gebeurt.
Donderdag 3 maart 2016 debatteerde de Edese gemeenteraad over het onderwerp burgerparticipatie. Hoe kunnen we inwoners beter betrekken bij het maken van beleid en uitvoering. Welke onderwerpen zijn daarvoor geschikt. Welke spelregels stellen we vast. En ook: hoe steunen we vanuit de lokale overheid plannen en ideeën die inwoners zelf ontwikkelen? De Edese Rekenkamer Commissie heeft een aantal processen uit het recente verleden onderzocht en aanbevelingen gedaan hoe de betrokkenheid van inwoners beter kan. Ik heb namens de PvdA het volgende in de discussie naar voren gebracht:

Burgerparticipatie. Een speerpunt uit het bestuursconvenant, dat de PvdA na aan het hart ligt. Wij zijn ervan overtuigd dat burgerparticipatie staat of valt met transparante communicatie tussen inwoners en overheid.  Én met het inspelen op de betrokkenheid van inwoners bij dat wat in je eigen omgeving gebeurt. Daarbij is zeker ook het inlevingsvermogen vanuit de gemeente cruciaal: je kunnen verplaatsen in wensen en behoeften van inwoners. Dan creëer je draagvlak voor de uiteindelijke uitkomsten en voor maatregelen die soms plezierig en soms ronduit vervelend, maar wel noodzakelijk zijn.

De Gemeenteraad heeft in 2011 een Nota Burgerparticipatie heeft vastgesteld, waarin uitgangspunten en protocollen voor participatieprocessen mooi zijn verwoord. De nota is echter ingehaald door de actuele ontwikkelingen, iets wat natuurlijk makkelijk achteraf is vast stellen..
In het rapport wordt deze nota op sommige punten vaag genoemd. Die conclusie onderschrijf ik niet. Zeker het eerste hoofdstuk: Samenvatting van het Beleid is helder. De ook opgenomen spelregels van de Nationale Ombudsman en de beschreven participatieladder zijn in onze visie geen juiste vertaling van dat beleid. Daarom is het begrijpelijk en fijn dat de actuele ambitie bij de uitvoerende ambtenaren vaak hoger lag. Zij hebben dan ook vaker gehandeld op basis van wat voor welk traject nodig was. En wat vervolgens wél als positief resultaat had dat deelnemers aan de onderzochte trajecten tevreden zijn over de inzet en het enthousiasme van de betrokken ambtenaren. Die conclusie vinden wij een mooi uitgangspunt voor toekomstig beleid.

Er is dus veel te doen, ook voor ons als raad. Daarom is het goed dat dit rapport met heldere uitkomsten en aanbevelingen komt, die voor een groot deel door het College zijn onderschreven, waarover de raad binnenkort een besluit neemt.

Het rapport benoemt burgerparticipatie. Dat wordt als volgt uitgelegd: de gemeente maakt beleid en nodigt burgers uit om mee te denken en te doen. Men noemt ook overheidsparticipatie: hier komen juist de inwoners met plannen, waarbij de overheid aansluit door het proces te faciliteren, mee te denken etc. Denk hierbij aan Right to Challenge. Het lijkt de PvdA een hele uitdaging om deze twee begrippen goed bij de inwoners over te brengen, laat staan ze via een uniforme methodiek in kaders vast te leggen.
Een voorstel uit het onderzoek is om een denktank samen te stellen uit inwoners, ambtenaren en raadsleden om aan de slag te gaan en hernieuwde kaders voor inwonersparticipatie vast te stellen. Een mooie eerste opdracht voor deze denktank is heldere, direct begrijpelijke termen te gebruiken én om voor deze twee wezenlijk verschillende vormen van meedenken en meedoen aparte kaders vast te stellen. Waarin vooral duidelijk moet zijn of de burger advies en/of medewerking wordt gevraagd, wat precies de rol is van de inwoners in het proces. En in hoeverre de inbreng van inwoners leidend is voor het raadsbesluit, hoe de gemeente omgaat met initiatieven vanuit de burgers en of en wanneer en hoe de resultaten worden teruggekoppeld en geëvalueerd.

Maar houd vooral vast wat misschien niet de bedoeling was in 2011, maar wel heeft gewerkt: laat in de uitvoering ruimte voor een actuele op de praktijk toegesneden creatieve invulling.  U hoort het, de PvdA staat achter het idee van een brede denktank en we doen graag mee. We zijn benieuwd naar de inbreng van alle partijen, niet alleen politiek maar vooral ook pragmatisch van inwoners en ambtenaren.

Daarnaast vinden wij als PvdA het van belang keuzes te maken bij welke participatietrajecten de raad al in een vroeg stadium nauw betrokken wil zijn. Daarom stellen we voor om een periodiek overzicht te maken van de grootschalige trajecten, die bijvoorbeeld meer dan 1 beleidsterrein betreffen. Immers, de gemeenteraad kijkt in het kader van integraliteit breder naar te behalen doelstellingen en neemt uiteindelijk de besluiten.

Als laatste kunnen een belangrijke aanbeveling van harte onderschrijven: we moeten gezamenlijk proberen vooral, hoe lastig dat ook is, de inwoners van Ede te motiveren om mee te denken en te doen om Ede leefbaar te houden en het wonen hier waar mogelijk nog plezieriger te maken. Denk bij alles aan: 1. communicatie, 2. communicatie etc. etc.